De Onze-Lieve-Vrouwkerk
De kerk van Molières is gewijd aan Onze Lieve Vrouw Geboorte. Het is een groot rechthoekig gebouw van 32 bij 12 meter, opgetrokken in de 13e eeuw, kort na de stichting van de Bastide.
De kerk is gebouwd in gotische “Plantagenet” stijl en geeft een goed beeld van de vroeggotische architectuur in deze streek. Het gebouw had een enkel schip, dat in het oosten eindigde met een vlakke koorafsluiting. De vier traveeën van het uitzonderlijk brede schip werden overdekt met kruisribgewelven en verstevigd door steunberen. De voorgevel werd geflankeerd door twee vierkante torens.
Een vestingkerk
In die woelige tijden aan het einde van de 13e eeuw, had de kerk niet alleen een religieuze functie. Zoals vele andere kerken in de streek (bijv. Beaumont-du-Périgord) had zij ook een verdedigings- en beschermingsfunctie. Bewoners, hele families, vaak vergezeld van hun klein- en pluimvee of zelfs runderen, zochten hun toevlucht binnen de dikke muren in geval van bedreiging.
Aan de binnenkant van de westelijke en noordelijke deuren kan je nog de holtes zien waar een dikke balk in geschoven werd om de deur te versterken en het inrammen te bemoeilijken.
Oorspronkelijk had de kerk twee torens met kamers op twee niveaus, waarin voedselvoorraden werden opgeslagen.
In de zuidelijke toren, die nu verdwenen is, was de eerste verdieping toegankelijk via een ladder (zoals in donjons). Van daaruit leidde een steile en smalle trap, die was ingebouwd in de dikke westelijke gevel, onopvallend naar de noordelijke toren, die nu dienst doet als klokkentoren. Deze geheime doorgang (die nog steeds bestaat) stelde de verdedigers in staat zich discreet en veilig van de ene toren naar de andere te verplaatsen.
Boven aan de klokkentoren zijn gaten te zien. Dat laat ons toe te veronderstellen dat hier steekbalken in zaten die hordijzen (houten mezekouwen of machicoulis) konden dragen waardoor het gebouw beter kon verdedigd worden.
Binnen in de kerk werd de grote poort, het zwakke punt van het gebouw, beschermd door een houten loopbrug, een soort binnen-weererker. Alleen de kraagstenen die de balken ondersteunden zijn overgebleven.
Volgens een tekst van een pastoor uit Molières uit de 19e eeuw was er wel degelijk een waterput in de kerk. De inwoners, die hun toevlucht hadden gezocht in de kerk, moesten toch kunnen drinken! De juiste locatie van deze put, die inmiddels is gedempt, kon niet met zekerheid worden vastgesteld.
Een bewogen geschiedenis
De kerk werd verschillende keren verwoest. Elke keer werd ze hersteld of herbouwd.
Tijdens de godsdienstoorlogen, rond 1580, werd de kerk in brand gestoken door de hugenoten en hun aanvoerder Chans de Monsac.
Na het instorten van de gewelven – waarschijnlijk omdat de steunberen te zwak waren – werden zij in november 1771 vervangen door houten lambriseringen.
Op het Napoleon-kadaster van 1841 staan alleen de noordelijke toren en de oostelijke helft van de kerk als bebouwd gebied aangegeven. De westelijke helft van het schip, met inbegrip van de zuidelijke toren, waren ingestort en werden omschreven als een openbaar plein. Op een tekening van Leo Drouyn, gedateerd van 21 juni 1846, zien we het gebouw gedeeltelijk in puin. Binnen in de kerk zie je dat delen van de muren wit gekalkt werden. Dat is het deel van de kerk dat recht is blijven staan.
In de tweede helft van de 19e eeuw werden grote wederopbouwwerken ondernomen, grotendeels gefinancierd door de gelovigen en de gemeente. We komen hier later op terug.
Het gebouw werd op 12 oktober 1948 gedeeltelijk geklasseerd als historisch monument. Het ging toen alleen om de klokkentoren en de gevels. Op 28 januari 2013 werd het hele gebouw op de monumentenlijst geplaatst.
Doen…
Rond 1850 werd het dak van de kerk gerepareerd. Men verving de oude lambrisering door een nieuwe, ellipsboogvormige * lambrisering. Hiervoor moesten de zijmuren met 2 meter verhoogd worden. Men gebruikte daarvoor de stenen van de oude steunberen.
* Als je niet weet wat een ellipsboog is, dan is deze video iets voor jou!
De zuidelijke toren werd niet herbouwd, maar vervangen door een steunbeer aan de buitenkant en in 1893 werd binnenin een kleine neogotische kapel ingericht.
In 1888 onderging de vlakke koorafsluiting aan de oostgevel ingrijpende verbouwingen. Binnen de oorspronkelijke rechthoek werd een vijfzijdig neogotisch koor gebouwd, versierd met een reeks glas-in-loodramen. De ramen stellen het leven van de Maagd Maria voor en zijn gemaakt door Henri Feur *.
* Henri Feur was een befaamd glaskunstenaar die ook de glas-in-loodramen van de Sint-Pieterskerk in Bordeaux, zijn thuisstad, heeft gemaakt.
Er werden nieuwe raamopeningen gemaakt in de zijmuren om de natuurlijke verlichting van de kerk te verbeteren.
In 1894 werden de prachtige gietijzeren kruiswegstaties ingehuldigd. Elke plaat weegt zo’n 150 kg. De kruisweg werd gefinancierd door de giften van de gelovigen.
… en overdoen!
Tussen 1979 en 1983 vonden belangrijke restauratiewerken plaats onder de verantwoordelijkheid van de “Architectes des Bâtiments de France”.
De architect die met het project was belast, oordeelde dat het nodig was de kerk in haar oorspronkelijke staat te herstellen, d.w.z:
- Het neogotische koor, dat slechts een eeuw eerder werd voltooid, zou worden afgebroken;
- de ellipsboogvormige lambrisering en de oude dakstructuur zouden verwijderd worden en
- de nieuwe raamopeningen moesten weer dicht gemaakt worden.
Onnodig te zeggen dat veel dorpelingen deze plannen niet op prijs stelden.
Uiteindelijk werd er een compromis gevonden: het koor mocht blijven, de rest moest verdwijnen.
Vandaag de dag
Het resultaat is onze kerk zoals we die nu kennen:
- het dak bestaat uit zichtbare gebinten die in het verlengde van de vroegers steunberen zijn geplaatst, waardoor de bovenkant van het neogotische koor gedeeltelijk aan het oog wordt onttrokken;
- de verhoogde zijmuren, opgetrokken om de ellipsboogvormige lambrisering te installeren, zijn nu zichtbaar;
- de volgorde van de glas-in-loodramen is niet meer gerespecteerd: het raam met de voorstelling van de Maagd als kind in de tempel staat nu juist vóór de uitbeelding van haar dood;
- op de muren, zowel binnen als buiten, vinden we gemakkelijk herkenbare sporen van de weer dicht gemaakte ramen.
Maar ondanks alle littekens, veroorzaakt door de tand des tijds of door menselijk toedoen – of juist dankzij al deze sporen – blijft onze kerk prachtig en uniek. En ze nodigt je uit om haar bewogen geschiedenis te ontdekken.
Hoe dan ook, wij hopen dat ons verhaal je ertoe zal aanzetten onze kerk even binnen te lopen om haar te ontdekken, te begrijpen en te waarderen, zoals wij dat zelf ook deden!
Ontdek ons historisch erfgoed
Wat is een
"Bastide"?
Sommigen denken, ten onrechte, dat een "bastide" een kasteel is.
Het huis van de baljuw
Eén gebouw trekt alle aandacht op het marktplein van Molières..
De ruïnes van het kasteel
De ruïnes van het kasteel liggen op een steenworp van het dorpsplein.
Molières' kleine erfgoed
Bronnen, wasplaatsen, stenen hutten, duiventillen en zoveel meer...
